Ondanks afspraken nog steeds te veel kwetsbare ouderen op spoedeisende hulp

• Reinalda Start

  onderzoeksredactie
• 

  Judith Pennarts

  onderzoeksredactie

Het lukt ziekenhuizen niet goed om minder kwetsbare ouderen op te nemen op de spoedeisende hulp van het ziekenhuis. Het aantal mensen van 70 jaar en ouder daar stijgt sinds 2022 weer, blijkt uit cijfers van VeiligheidNL.

Twee jaar geleden werd in het zogenaamde Integraal Zorg Akkoord (IZA) afgesproken om in 2025 20 procent minder ouderen met een matige gezondheid onnodig op te nemen op de SEH of ergens anders in het ziekenhuis.

De gezamenlijke onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur heeft ziekenhuizen met een SEH-afdeling gevraagd wat zij doen om dat doel te bereiken. Harde cijfers over het halen van de doelstelling zijn er niet, er moet nog onderzocht worden hoe dat gemonitord gaat worden.

Vanwege de toenemende vergrijzing en het personeelstekort moeten er scherpere keuzes worden gemaakt. Niet alles kan meer, ook niet het acuut opnemen van kwetsbare ouderen op de spoedeisende hulp omdat er elders geen hulp beschikbaar is.

Huisarts Verena Dirkse uit Den Haag: "We weten dat ouderen nu bedden bezet houden in het ziekenhuis, waar ze eigenlijk niet op de juiste plek zijn en ook zorgen voor verstopping in het hele stelsel."

Kwetsbare groep

Voorzitter David Baden van de Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen heeft er een hard hoofd in dat de doelstelling uit het zorgakkoord wordt gehaald. Het moet echt anders, waarschuwt hij. Het ziekenhuis is juist een gevaarlijke plek voor ouderen die doorgaans al wat kwetsbaarder zijn. "Er bestaat daar een hoger risico op blaas- en longontstekingen en andere complicaties."

Ook het Franciscus Gasthuis in Rotterdam benadrukt de kwetsbaarheid van de groep. "Van de oudere patiënten die zich acuut presenteren weten we dat een derde binnen één jaar overlijdt, een derde krijgt blijvende problemen met zelfstandig functioneren of denkvermogen, en een vijfde komt na een maand weer terug naar de SEH."

Vaak komen mensen op de SEH terecht omdat er elders geen hulp voor ze beschikbaar is. In het Ikazia Ziekenhuis in Rotterdam werden vorig jaar zestig ouderen verwezen naar de SEH terwijl er geen medische noodzaak was om ze daar op te vangen. Deze patiënten hadden beter tijdelijk in een verpleeghuis opgenomen kunnen worden, aldus het ziekenhuis. Maar vaak is daar geen plek.

Over de spoedzorg zijn in 2020 landelijke normen afgesproken voor zorg aan ouderen. Zo moet elk ziekenhuis altijd over een klinisch geriater kunnen beschikken, een medisch specialist die ziektes bij ouderen diagnosticeert. Om onnodige opname te voorkomen werken de meeste ziekenhuizen standaard met een screening op kwetsbaarheid van 70-plussers.

Het Haaglanden Medisch Centrum, locatie Westeinde in Den Haag is nu twee jaar bezig met die screening. Het ziekenhuis heeft de grootste spoedeisende hulp van het land en zag in 2022 bijna 13.000 70-plussers voorbij komen.

Vorig jaar steeg dat naar ruim 14.000. Alle patiënten boven de 70 jaar worden bij binnenkomst op vier extra punten beoordeeld: of er sprake is van een val, of iemand dementie heeft, uit een verpleeghuis komt of op de verpleegkundige een broze indruk maakt.

Als er sprake is van één van deze vier signalen gaat het team van de ouderengeneeskunde naar de patiënt toe. Het lukt nu iets beter om mensen sneller vanaf de SEH naar een verpleeghuis te krijgen en minder mensen na een bezoek aan de SEH op te nemen in het ziekenhuis.

Speciale afdelingen voor ouderen

Verschillende ziekenhuizen doen meer dan die screening en het beschikbaar houden van een ouderenspecialist. Het Maasziekenhuis in Boxmeer zet in op een nauwe samenwerking tussen huisarts, wijkverpleging en mantelzorgers. De huisarts kan als het echt niet meer gaat een gespecialiseerde verpleegkundige of een specialist ouderengeneeskunde van het ziekenhuis inschakelen.

Ook is er een 'herstelkliniek' speciaal voor ouderen die niet thuis kunnen zijn, maar die in het ziekenhuis ook niet op hun plek zijn. "Zij komen niet voor een aandoening, maar om aan te sterken", laat het ziekenhuis weten. De aanpak heeft resultaat. Er belandden dankzij deze aanpak vorig jaar 7 procent minder 75-plussers op de spoedeisende hulp.

Er zijn meer ziekenhuizen met speciale afdelingen voor ouderen. Het ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten heeft een Afdeling voor Tijdelijke Opname van Ouderen. Daar staan tien bedden voor kwetsbare zorgbehoevende ouderen die op de SEH zijn binnengekomen, maar geen acute zorg nodig hebben.

Zij worden maximaal zeven dagen opgenomen op deze afdeling. Vorig jaar konden daar zo'n 143 mensen terecht die daardoor niet naar de SEH hoefden.

Bekijk ook deze video over problemen en uitdagingen in de zorg:

..